ARA GÜLER (1928-2018)
ARA GÜLER (1928-2018)
Edirne Eski Camii önünde ‘Allah’ yazısı ve kadınlar, fotoğraf, imzalı, 9/100.
44 x 63 cm
Fotoğraf Ara Güler’in, 1954 veya 1956 yılında Kırkpınar Yağlı Güreşlerini takip etmek Edirne’ye geldiği dönemde çekilmiştir: Aramis Kalay’ın Ara Güler röportajından: “…Kırkpınar Güreşleri’ni çekmeye gitmiştim. Oralarda dolaşıyordum. Edirne’de Eski Cami’nin oralarda, bir kadın geldi işte, oturdu. Ben de bekledim, pozisyon oldu, altı-sekiz kare çektim. Bir tanesi en iyisi oldu. 1954’te veya 56’da falan çekmişimdir”.
Lise yıllarında yönetmen veya oyun yazarı olmak isteyen Ara Güler, bir yandan film stüdyolarında çalışırken bir yandan da Muhsin Ertuğrul’un tiyatro kurslarına devam etti. Lise döneminde babasının hediye ettiği fotoğraf makinesi ve 35 mm’lik bir film makinesi sanatçının fotoğraf sanatına olan ilgisini arttırdı. 1950 yılında Yeni İstanbul Gazetesi’nde çalışmaya başladı. 1951 yılında İstanbul Getronagan Ermeni Lisesi’nden mezun oldu. Gazetecilik yaptığı dönemde bir süre İstanbul İktisat Fakültesi’ne devam etti.
1954'de Hayat Dergisi'nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı. 1958'de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin yakın doğu foto-muhabirliği görevlerini üstlendi. 1953'de Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajansı'na katıldı ve 1961 yılında İngiltere'de yayımlanan "Photography Annual" onu dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Aynı yıl, Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği’ne kabul edildi ve bu kuruluşun Türkiye’den tek üyesi oldu.
1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen ‘Master of Leica’ ünvanını kazandı. İsviçre'de çıkan Camera dergisinde kendisine özel bir sayı ayırdı. Sanat yaşamı boyunca, fotoğraf dünyasının çok önemli yayınlarında fotoğrafları kullanıldı, kendisinden bahsedildi. 1964'de Mariana Noris'in ABD'de basılan "Young Turkey" adlı yapıtı, 1967'de Japonya'da çıkan "Photography of the World" antolojisi, 1971'de tüm fotoğraflarını çektiği Lord Kinross'un "Hagia-Sophia" (Ayasofya) kitabı bunların önemli ilk örnekleri arasındadır. 1980'de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı "Fotoğraflar" adlı kitabı basıldı. 1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı "Mimar Sinan" kitabını fotoğrafladı. Aynı kitap 1987'de "Institute of Turkish Studies" tarafından İngilizce olarak yayınlandı. 1989'da "Ara Güler'in Sinemacıları" adlı kitabı basıldı. 1991'de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) "The Sixth Continent" adlı kitabını fotoğrafladı. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992'de Fransa'da, ABD ve İngiltere'de "Sinan, Architect of Soliman the Magnificent" adlı kitabı yayımlandı. Aynı yıl "Living in Turkey" adlı kitabı İngiltere, ABD ve Singapur'da "Turkish Style" başlığıyla, Fransa'da "Demeures Ottomanes de Turquie" adıyla yayımlandı. 1994'de "Eski İstanbul Anıları", 1995'de "Bir Devir Böyle Geçti", "Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü" adlı fotoğraf kitapları yayımlandı.
Ayrıca, sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerinde ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı. 1970'de "Türkei" adında fotoğraf albümü Almanya'da yayımlandı.
1975'de ABD'ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çekti. "Yaratıcı Amerikalılar" konulu bu sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi. Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan "Kahramanın Sonu" adlı bir belgesel film çekti.
Yaşamı boyunca, bütün dünyayı gezerek foto röportajlar da yapan Ara Güler, bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyurdu. İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti. Bu röportajların en ünlüsü fotoğrafçılara poz vermemesiyle tanınan Picasso ile yaptığı röportajıdır.
1967'de Kanada'da açılan "İnsanların Dünyasına Bakışlar" sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen "Renkli Fotoğrafın On Ustası" adlı sergide; aynı yıl Almanya'da, Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi. 1972'de Paris Ulusal Kitaplıkta sergisi açıldı.
Fotoğraflarında Leica marka makineyi kullanmayı tercih eden Ara Güler, fotoğraf konusundaki görüşlerini “Sanat olmasına gerek yoktur fotoğrafın. Fotoğraf tarih olayıdır. Tarihi zaptediyorum. Bir makine ile tarihi durduruyorum” şeklinde açıklamıştır. “Fotoğraf sanatçısı" tanımını kabul etmemiş ve her zaman kendisinin "foto muhabiri" ya da “gazeteci” olduğunu söylemiştir. Kendisini 2016 yılında verdiği bir röportajda "Ben de gazeteciyim. Fotoğrafçı değilim. Fotoğrafçı ile gazeteci arasındaki fark budur. Fotoğrafçı bomba patlar kaçar. Ama gazeteci peşinden gider olayı yakalamaya çalışır. Ben de bu yaşa kadar ona göre çalıştım" şeklinde tanımlamıştır.
2018 yıllında kaybettiğimiz Ara Güler için, 1998 yılında Der Fotograf Istanbuls Ara Güler (Erdal Buldun - A. Özdil Savaşçı), 2016 yılında İstanbul’un Gözü, ve 2020 yılında Bu Dünya Böyle Dünya / Ara Güler Belgeseli (Coşkun Aral) adlı belgeseller çekilmiştir.
Ara Güler'in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplıkta, ABD'de Rochester Georg Eastman Müzesi'nde Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu'nda bulunuyor. Köln Mueseum Ludwing'de Das Imaginare Photo Museum'da fotoğrafları sergileniyor.
