Fransız, Rokoko bronz şamdan..
Yükseklik 90 cm
19.yy.
ROKOKO
Rokoko, Barok üsluptan sonra gelişen ve 18. yüzyılın ilk yarısında Paris’te başlayıp bütün Fransa ve Avrupa’da yaygınlaşan bir bezeme üslubudur. ‘Rokoko’ kelimesinin Fransızca’da çakıl taşı anlamına gelen ‘rocaille’ ve ‘barocco’ sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulduğu düşünülmektedir. Rokoko üslubunda, Barok sanatın gölge-ışık karşıtlığına dayanan çarpıcı, içe işleyici dramatik etkisi giderek kaybolmuş ve yerini yumuşak hatta biraz gevşek bir üsluba bırakmıştır. Bu, seyirciyi etkilemekten çok oyalayan, göz alıcı ama o ölçüde yüzeysel bir üsluptur. Resimsel nitelikler zayıflamış, dekoratif, süslemeci bir işlev ön plana geçmiştir. Bu dönemin saray ve köşklerinin iç dekorasyonu ve mobilyaları da bu yeni üslubu yansıtmaktadır. Rokoko terimi 1836 yılında sözlüklere girmiş, sanat tarihi alanında ise, ilk kez 19. yüzyılın ortalarında Almanya’da kullanılmıştır. Barok stiline karşı tepki olarak klasik stilin yeniden ortaya çıkmasından sonra Rokoko deyimi modası geçmiş şey anlamında kullanılmaya başlamıştır. Rokoko temelde bir iç mimarlık ve mobilya stili olmakla birlikte güzel sanatlar ve küçük el sanatlarında da kendini göstermiştir. En önemli özelliği iç mekanların fonksiyonlarına göre ayrıştırılmasıdır. Bu durumda mekanların boyutunu, biçimini, karakterini ve bezemesini işlevleri belirlemekte; mobilyalar, süs eşyaları ve resimler de doğrudan bağlı oldukları mekanla ilişkilendirilip değerlendirilmektedir. Bu dönemde büyük tavan resimleri azalmış, duvarlardaki resimler ise kapı üstleri, çerçeveli duvar panoları ve örtüye geçiş köşeleriyle sınırlandırılmıştır. Duvar halıları da küçük çerçeveli tablo niteliğine bürünmüştür. İç mekanda ve resimlerde pastel renklerle sağlanan bir hafiflik, zerafet, asimetri ile ‘S’ veya ‘C’ harflerini hatırlatan kıvrımlar mevcuttur. Ayna, Rokoko üslubunun iç mekan düzenlemelerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu dönemde Çin sanatının, özellikle de porselen ve Lake mobilyaların Batı sanatına etkisi en üst düzeye ulaşmıştır. Barok (XIV. Louis) ile Rokoko (XV. Louis) stili arasındaki “Regence stili” mobilya sanatında bir geçiş dönemi oluşturmaktadır. Rokoko, karışık ve dolambaçlı çizgiler, kabartmalı yüzeyler, derin oymalar, canlı ve kontrast renkler ile göz kamaştıran bir üslup olarak mobilyaya yansımıştır. Duvarlar çok ince oymalı lambriler ile kaplanmıştır. Mobilya yüzeylerine gül ağacından kakma çiçek süsleri, lake üzerine boya ile uzak doğu konuları işlenmiştir. Karyolaların yanına komodin, tuvalet masası ve değişik boyda masalar konulmaktadır. Kolçakları kumaşla kaplı divanlar, berjer koltuklar, merkiz ve şezlonglar bu dönemde ortaya çıkmıştır. 1750 yıllarına doğru Osmanlı denilen sedirler, hasır örgülü kanepe-divanlar moda olmuştur. XV. Louis stili mobilyanın özellikle koltuk ve sandalyeleri günümüzde de çok beğenilen ve uygulanan tiplerdir. Ölçü, biçim ve süsleme bakımından son derece dengeli ve uyumlu görünüşü bulunmaktadır. Rokoko stili mobilyada oyma, kabartma ve taçlar simetrik olup koltuk, kanepe, sandalyelerde oturma ve arkalık yüzeyleri için özel kumaşlar dokunmuştur. Ayaklar eğmeçli ve kenarları fitillidir. Ayak sırtları çoğunlukla yaprak ve bazen de çiçek kabartmalıdır. Kayıtlar, ayak eğmeci ile köşe yapmadan geniş bir yayla birleşir. Ön ve yan kayıtların ortasında simetrik taçlar bulunur. Kolçaklar üç yönden de eğmeçlidir. Kolçak üstleri hafif dolgulu olarak kumaşla kaplanmıştır. Arkalıklar yanlarda ve üstte uyumlu eğmeçlerle şekillenir. Arkalık ortasında çoğunlukla simetrik bir taç bulunur. Ağaç malzeme olarak Barok dönemde kullanılanların dışında gül ağacı ve palisander de kullanılmıştır. Günümüz mobilya yapımında, Barok ve Rokoko stillerinin yukarıda belirtilen çok abartmalı ve yüksek maliyetli biçimlerinin uygulanması ekonomik nedenlerle güç olduğu için, daha çok XV. ve XVI.Louis stillerinin sadeleştirilmiş biçimleri “Klasik Mobilya” olarak adlandırılmaktadır. XVIII. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa ülkelerinde, ekonomik nedenlerden ötürü, daha yalın mobilya tipleri aranmaya başlamış, bunun sonucunda öncelikle Fransa ve İngiltere’de olmak üzere “Neoklasizm” (Yeni-Klasik) diye adlandırılan yeni çağa ait stiller gelişme göstermiştir. Rokoko üslubunun yaygın olarak kullanıldığı bir diğer alan da porselendir. Rokoko tarzı porselenler Fransa dışında da yaygınlaşmıştır. Almanya’da Meissen, İngiltere’de Chelsea, İtalya’da Capodimonte, İspanya’da Buen Retiro, Avusturya’da Viyana, Fransa’da da Sevres porselenleri üslupsal farklılıklarına rağmen temelde Rokoko bezemenin özelliklerini benimsemiştir.
