TURAN EROL (1927-2023)
Kağıt üzeri karılık teknik, 1976 tarihli imzalı.
65x50 cm
1944 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’ne giren Turan Erol, burada Bedri Rahmi Eyüboğlu atölyesinde öğrenim gördü. Öğrencilik yıllarında Onlar Grubu’nun kurucuları arasında yer aldı. 1961 yılında, bir yıllığına Fransa’ya gitti. Bu süre içinde Paris, Amsterdam ve Brüksel Müzeleri’nde araştırmalar yaptı ve gravür (oymabaskı) teknikleri üzerinde çalıştı. 1963 yılında Fransız hükümetinin bursunu Neşet Günal ile paylaşan ressam, yurtdışında çağdaş akımları inceleme ve tekniğini geliştirme fırsatı buldu. Aynı yıl Güzel Sanatlar şube müdürlüğünden ayrılarak Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’ne öğretim üyesi olarak atandı. ‘Türk Resminde İnsan ve Hayvan Figürü’ adlı tezi ile 1974 yılında doktorasını tamamladı. 1978 yılında ‘Günümüz Türk Resminin Oluşum Süreci ve Bedri Rahmi Eyüpoğlu’ konulu tezi ile doçent oldu. 1965-1987 yılları arasında Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu’nda, 1976-1978 arasında Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde, 1983-1987 arasında Gazi Eğitim Fakültesi Resim Bölümü’nde, 1987-1990 yılları arasında da Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde ders verdi. 1987 yılında profesör unvanını aldı.
Sanatçının ilk yapıtlarında geometrik bir stilizasyon söz konusu olsa da, kısa sürede bu eğilimden vazgeçerek doğayı yalın bir dille resmeden, lekeci ve Dışavurumcu bir üslup benimsemiştir. Köy yaşamını ve gecekondu dizilerini konu alan bu yapıtlarında, renk lekeleri aracılığıyla kırsal kesimin somut yaşam kesitini ve kırsal kesim insanının büyük kentteki yaşam özelliklerini sergilemiştir. Erol’un eserlerinde rengin görsel etkisi, lekenin soyut yalınlığı, boyanın arıtılmış dokusu, yaşamdan alınan bir görünüm ya da bir kesitle bütünleşmekte ve lirik, akıcı, duygusal bir anlam yüklenerek doğa-insan-yaşam bağlamını aktarmaktadır. Sanatçı, 1970’li yıllarda gecekonduları, zeytin ağaçlarını, Bodrum ve İstanbul/Boğaz görünümlerini konu alan resim çalışmalarını aralıksız sürdürür. Bodrum görünümlerinde, yörenin mimari, doğal ve yaşam özelliklerini tuval yüzeyinde büyük lekeler oluşturan beyazın temiz, berrak değeriyle vurgulayarak aktarmaktadır. Bu resimler sanatçıyı, daha sonraki doğa görünümlerine yansıyan yeni bir araştırmaya, soyut olan boşluğun ve sonsuzluğun somutlaştırılmasına yöneltmiştir. 1980’li yılların sonunda yaptığı deniz peyzajlarında yağlıboyayı suluboya hatırlatacak biçimde saydamlaştırmaya başlayan ressam, bu eğilimini 1990’ların başında da sürdürmüştür. 1980 yılından itibaren pastel ölüdoğalar da yapmaya başlayan Erol, bu yapıtlarında genellikle vazo içinde mor renkli enginar çiçeklerini, hatmileri ve bahçe güzellerini işlemiştir.
Turan Erol, 1957 yılından itibaren Devlet Resim Heykel Sergileri’ne katılmış; 1961 yılında ‘Tırpan’ adlı tablosu ile ikincilik, 1968’de ‘Yamaç’ ile birincilik ödülü almıştır. 1971 TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülü, 1973 Kültür Bakanlığı Atatürk ve Cumhuriyet ödülü, 1980 Sedat Simavi Vakfı Görsel Sanatlar Ödülü (Adnan Varınca ile birlikte) alan ressam, 1991 yılında devlet sanatçısı seçilmiştir. Sanatçının son yıllarda aldığı ödüller arasında; Hacettepe Üniversitesi Ellinci Yıl Hizmet Ödülü (1997), Mimar Sinan Üniversitesi Ellinci Yıl Hizmet Ödülü (2001), Gazi Üniversitesi Ellinci Yıl Hizmet Ödülü (2002), Çağdaş Sanat Vakfı Onur Ödülü (2003) ve Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı’nın Ankara Uluslararası Film Festivali kapsamında verdiği ‘Sanat Çınarı’ Ödülü (2016) sayılabilir.
